Samochodów czy motocykli z żółtymi tablicami rejestracyjnymi nie spotyka się na naszych ulicach zbyt często. Takie oznakowanie posiadają pojazdy wpisane do ewidencji zabytków. Aby samochód lub motocykl został zaliczony do kategorii pojazdów zabytkowych, nie wystarczy kryterium wieku. Jego właściciel musi pokonać niezwykle trudny biurokratyczny tor przeszkód.
Pojazdy zabytkowe w świetle prawa
Definicję pojazdu zabytkowego znajdziemy w ustawie Prawo o ruchu drogowym z 1997 r. oraz w nowelizacji ze stycznia 2009 r., która doprecyzowała to pojęcie. Aby pojazd został uznany za zabytkowy, musi znajdować się w ewidencji zabytków lub w inwentarzu muzealiów i spełniać następujące wymagania:
— wiek co najmniej 25 lat;
— nieprodukowanie danego modelu od co najmniej 15 lat;
— posiadanie 75% części oryginalnych (w tym główne podzespoły).
Dopuszcza się możliwość uznania za zabytek pojazdu młodszego, o ile:
— jest unikatowy ze względu na rozwiązania konstrukcyjne;
— stanowi ważny element historii rozwoju techniki;
— należał do wybitnej osobistości;
— jest związany z ważnymi wydarzeniami historycznymi lub sportowymi;
— ma w pełni oryginalne wykonanie lub został odrestaurowany zgodnie z technologią stosowaną w czasach jego produkcji.
Przystępując do załatwiania spraw urzędowych, musimy mieć potwierdzenie własności pojazdu. Może to być dowód rejestracyjny z naszym nazwiskiem, umowa kupna, faktura VAT, wyrok sądu (np. w przypadku dziedziczenia czy podziału majątku). Jeśli pojazd nie ma dowodu rejestracyjnego, niezbędne jest złożenie w wydziale komunikacji pisemnego oświadczenia o braku dowodu rejestracyjnego.
Biała karta — początek drogi
Procedurę rejestracji pojazdu należy poprzedzić wnioskiem o wpisanie pojazdu do ewidencji zabytków prowadzonej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wniosek, który trafi na biurko urzędnika, musi być zaopatrzony w tzw. białą kartę. Jest to potoczne określenie karty ewidencyjnej ruchomego zabytku techniki, której wzór został ustalony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Biała karta jest opisem stanu technicznego pojazdu, uzupełnionym o dokumentację fotograficzną. Kartę może wypełnić właściciel pojazdu lub rzeczoznawca, najlepiej specjalista mający rekomendację Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kartę sporządza się w trzech egzemplarzach: jeden zatrzymuje wojewódzki konserwator zabytków, drugi jest przesyłany do Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, trzeci egzemplarz wędruje do właściciela pojazdu. Sposób wypełnienia białej karty może zaważyć na decyzji konserwatora. Koszt pracy rzeczoznawcy to wydatek rzędu 250-500 złotych.
Ocena stanu technicznego
Kolejnym etapem na drodze do rejestracji pojazdu zabytkowego jest wizyta w stacji kontroli pojazdów. Należy mieć ze sobą białą kartę pojazdu, potwierdzenie wpisu do rejestru zabytków, dowód własności oraz wypełniony Wniosek o przeprowadzenie badania zgodności pojazdu zabytkowego z warunkami technicznymi.
W przypadku pozytywnego wyniku przeglądu wydawane jest zaświadczenie pozytywnie opiniujące dopuszczenie pojazdu do ruchu drogowego wraz z warunkami ograniczającymi to prawo (czasami konieczne jest wprowadzenie pewnych ograniczeń ze względu na archaiczne oświetlenie czy układ hamulcowy). Przegląd kosztuje ok. 300 złotych. Pocieszeniem dla właściciela pojazdu może być fakt, że to ostania wizyta pojazdu w stacji diagnostycznej. Zabytki nie podlegają obowiązkowi przeglądów technicznych.
Wydział komunikacji — dokumenty wymagane do rejestracji
Ostatni akt zdobywania statusu pojazdu zabytkowego to złożenie wniosku o rejestrację w wydziale komunikacji właściwym dla miejsca zamieszkania. Starający się o żółte tablice powinni mieć ze sobą następujące dokumenty wymagane do rejestracji:
— wypełniony wniosek o rejestrację pojazdu;
— dokument potwierdzający własność;
— dowód tożsamości;
— uwierzytelnioną decyzję konserwatora zabytków o wpisie do rejestru zabytków wraz z białą kartą;
— zaświadczenie ze stacji diagnostycznej;
— tablice rejestracyjne (w przypadku pojazdów zarejestrowanych w Polsce);
— dowód rejestracyjny (o ile istnieje); w przypadku pojazdów sprowadzonych z zagranicy wymagane jest tłumaczenie dowodu rejestracyjnego i innych dokumentów (np. umowy kupna).
Koszty czynności urzędowych oraz tablic rejestracyjnych powinny zamknąć się w kwocie 700 złotych (bez opłat dla tłumaczy przysięgłych). Na rejestrację urząd ma 30 dni. Do tego czasu można korzystać z pojazdu na podstawie zaświadczenia o rejestracji tymczasowej.
Pojazd zabytkowy — prawa i obowiązki właściciela
Posiadanie pojazdu zabytkowego jest źródłem satysfakcji i powodem do dumy. Wiążą się z tym także pewne przywileje. Pojazdy zabytkowe nie podlegają obowiązkowym przeglądom technicznym oraz mają ułatwienia w zawieraniu umów ubezpieczeniowych OC. To ubezpieczenie jest obowiązkowe również dla pojazdów zabytkowych, ale może być opłacane na wybrane okresy użytkowania, np. na jeden miesiąc w roku. Za okresy, w których pojazd stoi w garażu, nie trzeba płacić składki OC.
Właściciel pojazdu z żółtymi tablicami ma jednak znacznie więcej obowiązków. Wpisanie pojazdu na listę zabytków sprawia, że staje się on niejako dobrem narodowym. Właściciel musi wykazać się szczególną dbałością o to dobro. Pojazd zabytkowy nie może być wykorzystywany do celów komercyjnych. Wszelkie zmiany dotyczące głównych podzespołów możliwe są wyłącznie za zgodą konserwatora zabytków. Akceptacji konserwatora wymaga także zmiana koloru nadwozia. Właściciele zobowiązani są również do powiadamiania konserwatora zabytków o sprzedaży takiego pojazdu.